Arabuluculuk Nedir ? Nasıl Yapılır ? Kimler Yapabilir?

Arabuluculuk, tarafsız bir kişinin (arabulucu) uyuşmazlığa anlaşmazlığa taraf olan kişilerin uyuşmazlıklarının anlaşmazlıklarının çözümünde karşılıklı olarak çözüm bulmalarında yardımcı olduğu bir ihtilaf çözüm yöntemidir. Çoğu zaman karıştırılan uzlaştırmadan farklıdır. Uzlaştırma Ceza Hukuku kapsamında yapılır ve Ceza Muhakemesi Kanununa göre yürütülür.Tahkimden de farklıdır bu hususlara dikkat edilmesi gerekir.

Arabuluculuk taraflar açısından mahkemeye gitmekten daha düşük maliyetli ve hızlıdır ve çok farklı durumlarda uyuşmazlıkların çözümü için kullanılabilecek esnek bir süreçtir. Ayrıca mükemmel bir önleyici araçtır ve sorunların daha fazla büyümesini ve kötüye gitmesini engelleyecek ve sonuca hızlıca ulaşmanıza sağlayacaktır. Mahkemeye yansımış davalarda eğer arabuluculuk sonunda bir anlaşma sağlanamazsa mahkeme süreci kaldığı yerden başlatılır ve kaybedilen herhangi bir hak kaybınız olmayacaktır.

Hangi konularda arabuluculuk yapılır hangi konularda arabulucuya başvurulabilir?

Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk:

Çek ve bonodan, rekabet yasağından, fikrî mülkiyetten, komisyon sözleşmesinden, yayım sözleşmesinden, rehin karşılığı ödünçten kaynaklanan ve banka ve finans kurumları ile yaşanan uyuşmazlıklar ticaridir; arabuluculuğa elverişlidir. Bu uyuşmazlıklarda arabuluculuğa başvurulması, ekonomik olduğu gibi ticari ilişkilerin korunmasını ve gizliliği sağlar. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 5/A maddesi uyarınca Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesinde sayılan ticari davalar ile diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması dava şartıdır.

İşçi-İşveren Uyuşmazlıklarında arabuluculuk:

 İş ve çalışma ilişkisinden veya iş akdinin feshinden kaynaklanan işe iade talepleri , ücret alacağı, fazla mesai ücreti alacağı, yıllık ücretli izin alacağı, hafta tatili ve genel tatil ücreti alacağı ile ihbar ve kıdem tazminatı alacakları, arabuluculuk için elverişlidir ve dava şartı olarak düzenlenmiştir.

Tüketici Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk:

Kredi kartı, tüketici kredileri, bankacılık sözleşmeleri, ayıplı mal ve ayıplı hizmet, peşin ve taksitle satım, sigorta, ulaşım, kargo sözleşmeleri, abonelik, özel eğitim ve özel kurs, devre tatil, devre mülk, paket tur ve özel hastane işlemlerinden doğan pek çok uyuşmazlık tüketici uyuşmazlıkları içine girer ve arabuluculuğa elverişlidir ve dava şartı olarak da düzenlenmiştir.

Kira Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk:

Kira bedelinin ödenmemesi, kira bedelini tespit ve tahliye arabuluculuğa elverişlidir. Bu uyuşmazlıklarda arabuluculuğa başvurulması, dava açılmasına, icra takibi yapılmasına, eşya haczine ve kiracının icra ile tahliyesine gerek bırakmadan uyuşmazlığın çözülmesinde hızlı bir şekilde yardımcı olacaktır.

Ortaklığın Giderilmesinde Arabuluculuk:

 El birliği ile sahip olunan mallardaki ortaklığın giderilmesi, tarafların çok sayıda olması veya iletişim eksikliği nedeniyle genellikle anlaşma sağlanamadığından, dava aşamasının uzun sürdüğü karşımıza çıkmaktadır. Bu tarz davalarda, dava sonunda mallar icra yoluyla açık artırmada satılarak bedeli ortaklar arasında paylaştırılır. Dava ve satış masrafları, satış bedelinin önemli bir tutarının harcanmasına neden olur. Arabuluculuk , bu uyuşmazlıkların tarafların isteklerine uygun bir şekilde çözümünde katkı sağlayacaktır.

Aile Hukukundan Doğan Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk:

Nişanın bozulması sonucunda hediyelerin iadesi ve maddi tazminat istemleri, evliliğin devamı boyunca malların yönetimi, evliliğin devamı boyunca mallar üzerinde tasarruf, evliliğin sona ermesi hâlinde mal paylaşımı, evliliğin sona ermesi hâlinde tazminat ve nafaka, aile hukukuna ait arabuluculuğa elverişli alanlar arasında yer alır. Boşanma hususu ve çocukların velayeti konuları  arabuluculuğa elverişli değildir.

Ayrıca Nüfus işleri, iflas erteleme, vakıf tescili, derneğin feshi gibi bir mahkeme ya da hakim kararı olmadan hukuki sonuç doğurmayan uyuşmazlıklar arabuluculuğa elverişli değildir.

Arabulucu Kimdir?

Türkiye’de Kanun’a göre yapılan arabuluculukta arabulucu, Adalet Bakanlığı tarafından tutulan sicile kaydedilmiş gerçek kişi olmalıdır.

Bir kişinin arabulucu olarak görev yapabilmesi, arabulucular siciline kayıt olmak üzere yazılı olarak başvuru yapması ve bu başvurunun kabulü hâlinde mümkündür.

Türk vatandaşı olmak şartı aradığı için, yabancılar arabuluculuk yapamayacaktır.

Arabulucu tarafsız bir üçüncü kişidir.

Arabuluculuk süreci nasıl ilerler ve nelere dikkat edilmesi gerekir?

Dava şartı olarak dosyanıza arabulucu atandığında, atanan arabulucu ne sizi tanır ne de karşı tarafı tamamen bağımsız olarak arabuluculuk yapmaya çalışır. Arabuluculuğun dava şartı olduğu hallerde davacının dava açabilmesi için arabuluculuk yoluna başvurulması ve arabuluculuk faaliyetinin sonunda verilen ve anlaşmaya varılamadığını gösteren son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemesi gerekir.Bugün için bazı iş uyuşmazlıkları ve ticari uyuşmazlıklar ile tüketici uyuşmazlıkları için arabuluculuğa başvuru dava şartıdır.

Dava şartı olan arabuluculukta taraflardan biri, süreçteki ilk toplantıya mazeretsiz olarak katılmaz ise, davada haklı çıksa bile yargılama giderlerinin tamamından sorumlu tutulur.

Arabuluculuk faaliyeti sonucu hazırlanan anlaşmaya uyulmazsa, mahkemeden alınacak icra edilebilirlik şerhi ile birlikte, ilam niteliğinde belge elde edilir ve icra, ilamlı icra hükümlerine göre yapılabilir. Taraflar, vekilleri ve arabulucu tarafından imza edilen anlaşma belgesi de ilam niteliğinde belge sayılır ve ilamlı icra hükümlerine göre icra edilir. Bu iki ayrıntıya mutlaka dikkat edilmesi gerekmektedir.

Arabuluculuk faaliyeti ücretlidir.Arabulucu, her iki taraf da arabuluculuğa gitmeyi kabul ettiğinde bu faaliyetten bir ücret almaya hak kazanır. Taraflardan biri arabuluculuğa gitmeyi kabul etmezse arabuluculuk süreci başlamaz ve ücret ödenmez. Aksi kararlaştırılmadığı takdirde taraflar arabulucunun ücretini arabuluculuk “Asgari Ücret Tarifesi” uyarınca öderler.Dava şartı arabuluculuk bakımından , Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılır. Bu itibarla, arabuluculuktan sonuç alınamayarak dava açılması halinde, Adalet Bakanlığı tarafından ödenen bu ücret yargılama giderlerine eklenir ve dava sonunda haksız çıkan taraftan tahsil edilir.

Arabulucuğa ilişkin daha ayrıntılı bilgilere https://adb.adalet.gov.tr/Home/Index adresinden ulaşabilirsiniz.

Arabuluculuk ve Uzlaştırma ile ilgili hizmetler alanında uzman Avukat Fatih BALTAŞ tarafından yürütülmektedir. İletişime geçmeniz halinde tarafınıza bilgilendirme yapılacaktır.